Nepal - Carmen een maand in het klooster

Namaste lieve vrienden en familie,

Het is een tijd geleden en er is flink wat gebeurd afgelopen maanden. In deze blog zal ik jullie meer vertellen over mijn belevenissen in het klooster!

November Course 2015 - Kopan Monastery

Het is zaterdag 14 november 2015 dat ik voor de tweede keer over de drempel stap van het Kopan klooster. Dit keer niet om het voor een dagje te bezoeken, maar om in afzondering van de buitenwereld een cursus te volgen over het Tibetaanse Boeddhisme en om te leren mediteren. In 1971 werd de cursus, opgericht door Lama Thubten Yeshe en Lama Zopa Rinpoche, voor het eerst gegeven en sindsdien vindt de cursus jaarlijks plaats. De cursus is gebaseerd op Lama Tsong Khapa’s ‘Graduated Path to Enlightenment’, ook wel de Lam Rim genoemd en volgt de grootste stroming binnen het Tibetaanse Boeddhisme, die van de Gelug traditie waar de Dalai Lama spiritueel leider van is. Na een wat hectisch vertrek uit Kathmandu, ik moest namelijk nog van alles regelen voor mijn reis naar de Galapagos (waar tot dan toe maar een handje vol mensen van wisten…), kwam ik rond de middag aan in het klooster en moest me bij de receptie registreren. Ik had van tevoren aangegeven om in de slaapzaal te willen verblijven, aangezien dit de goedkoopste optie was. Maar bij aankomst bleken de slaapzalen vol te zijn en werd ik ingedeeld in een 4 persoons kamer. Natuurlijk moest ik hier wel extra voor bijbetalen, maar de andere optie was dat ik in een tent ging slapen. No way! Veel te koud! Een monnik hielp me met de bagage en bracht me naar mijn kamer. Hier maakte ik meteen kennis met 2 van mijn 3 kamergenoten, de luidruchtige Amerikaanse Sharon (56 jaar) en de lieve Australische Christie (24 jaar). Later die dag ontmoet ik de grappige Hongaarse Erika (45 jaar). Ik was er helemaal op ingesteld dat ik al mijn elektrische apparatuur in moest leveren en dus ook mijn mobiele telefoon. Dus bij aankomst vroeg ik bij de receptie waar ik dat allemaal af moest geven en toen kreeg ik te horen dat het helemaal niet verplicht was, maar natuurlijk wel beter. Ik had tot 17.00 die dag de tijd om mijn spullen in te leveren. Zo kon ik toch nog even met mama en Raquel appen voordat ik definitief afscheid zou nemen. Ik besloot om niet terug te krabbelen en alles in te leveren, zodat ik niet afgeleid zou worden gedurende deze maand van zelf-ontwikkeling. Het was toch wel gek om mijn mobiel af te geven, niet omdat ik er nou zo aan gehecht ben, maar omdat het echt als een soort afscheid van mama en Raquel voelde. Ik had er in die zin best moeite mee en was er emotioneel onder. Maar zo gezegd zo gedaan. Na de thee kregen we van Ani Karin, een van de nonnen, uitleg over de gang van zaken gedurende deze maand. En na het diner, wat bestond uit aardappelsoep met brood en salade, kregen we een introductie van onze Amerikaanse leraar Don. We begonnen met een korte meditatie over onze doelstellingen. Die van mij waren: minder ego, minder zelfingenomenheid, minder oordelend - meer geduld en meer compassie.

“Give up happiness that leads to suffering, be willing to endure suffering to gain true happiness”

Nou het begint al meteen goed, want ik voel me nu al recalcitrant, opstandig en heb zin om tegen de regels aan te schoppen! Dit had ik niet van mezelf verwacht, want ik dacht dat ik er vrij open in ging. Maar na het horen van allerlei regeltjes is dat gauw over… Puntje voor mezelf om naar te kijken dus. Gelukkig is Don wel erg sympathiek en geeft aan dat we niet alles hoeven te geloven wat hij zegt of wat we te leren krijgen. Als we ergens moeite mee hebben, kunnen we de benadering nemen om het als een hypothese te zien, een soort van het is waar tot het tegendeel is bewezen. Zo werk je ermee in plaats van ertegen. Dus laat ik dat maar doen voor komende maand. Want zoals de Buddha zelf zegt "Do not believe just because wise men say so. Do not believe just because it has always been that way. Do not believe just because others may believe so. Examine and experience yourself." En dat gaat mijn kritische zelf dus precies doen deze maand!

Toch merk ik ook meteen de eerste dag al dat ik enorm (ver)oordelend ben. Helaas, niet leuk om toe te geven, maar ja dat doe ik dus. Zo lopen er natuurlijk mensen rond die eruit zien als een halve monnik, zich in gewaden hebben gewikkeld en op het moment dat Don de gompa betreedt zich enorm nederig opstellen en bijna een Quasimodo bochel krijgen in hun rug van het buigen. Ahum moet ik me ook zo gaan gedragen? Nou Don is een gewone man en ik vind dit dus allemaal maar wat overdreven. Hoppa we gaan lekker met onze oordelen! Werk aan de winkel, dat begrijpen jullie nu denk ik wel… Ohh en verder heb ik me meteen de eerste dag ook al lekker zitten irriteren aan het feit dat iedereen zijn studiemateriaal op zijn plek (kussen op de grond) laat liggen. Want ja, je moet natuurlijk de beste plek hebben en die behouden, lekker compassievol hoor! We zijn toch godverdomme niet op vakantie in Turkije, waar we vroeg opstaan om ons handdoekje alvast op de beste plek aan het zwembad te leggen?! Je snapt natuurlijk wel dat ik een kut plek had, achter een pilaar en geen snars zag… Ik heb me meteen maar aangepast en toen iedereen weg was uit de gompa, mijn spullen op een leeg plekje gelegd alvast voor de volgende dag. Een beter plekje wel te verstaan!

De volgende ochtend gaat de wekker al vroeg en beginnen we de dag in stilte. We zijn eigenlijk al sinds de afsluiting gisterenavond stil en daar heb ik gelukkig niet zo’n moeite mee. Om 06.30 starten we met onze eerste echte meditatie, we krijgen wat uitleg over het aannemen van de juiste houding en moeten ons focussen op de ademhaling. We mediteren 3x 5 minuutjes en ik merk dat ik mega snel afgeleid ben; gedachten komen in me op, ik kijk rond, zit niet lekker, krijg pijn in mijn schouder en beweeg veel. Hierna gaan we over op de analytische meditatie, dit betekend dat we als het ware door de meditatie worden begeleid. Don stelt ons vragen en we moeten ons op een onderwerp concentreren. Dit gaat me beter af dan alleen dat focussen op de ademhaling. Die ochtend moesten we denken aan alles wat ons tot nu toe gelukkig heeft gemaakt en of dat ons nog steeds gelukkig maakt. En de vraag of eeuwig geluk dan ook echt bestaat.

“Being a good Buddhist is not sitting peacefully and quiet, it’s about putting your hands in your own shit”

Na het ontbijt wat uit pap met cornflakes bestond, was het tijd voor de eerste theorie les. We krijgen nog wat meer theorie over hoe tijdens de meditatie geconcentreerd te blijven. En het begin wordt gelegd voor de mind-training. En dit is iets wat ik heel erg interessant vind! De rest van de dag vliegt eigenlijk voorbij en tijdens de pauzes heb ik al een hoop vriendelijke mensen ontmoet. Veel mensen zijn al in contact geweest met het Boeddhisme en hebben al ergens een korte cursus gedaan of werken bijvoorbeeld in een Boeddhistisch centrum. Maar ik ben gelukkig niet de enige die een groentje is…

“All your experiences of a happy life or an unhappy life are determined by your own attitude - your mind”

Onze dagen bestaan uit dezelfde volgorde:
05.30 prostraties
06.00 thee pauze
06.30 meditatie
07.30 ontbijt en vrije tijd
09.00 theorie les
11.30 lunch en vrije tijd
14.00 discussie groep
15.30 theorie les
17.00 thee pauze
18.00 meditatie
19.00 diner
20.00 meditatie/les
21.00 stilte en naar bed

We mogen niet de hele dag met elkaar praten, pas na de lunch mag er gesproken worden t/m het moment dat we na de laatste les van die dag de gompa uitlopen en naar bed gaan. Na een paar dagen zeggen wat meiden die ik heb leren kennen dat ze het zo grappig vinden, dat wanneer we stil moeten zijn, ik ze wel begroet met een lach op mijn gezicht en een knipoog! Hahaha nou dat wist ik dus ook niet van mezelf, dat ik gewoon maar met knipogen loop te strooien in dat klooster. Mijn knipogen werden bekend als de karma-winks ;)

Prostraties
Elke dag begint dus met prostraties onder leiding van de Braziliaanse non Namdrol, die ook toevallig onze discussieleider was. Wat we moesten doen is ons iets visualiseren waar we spijt van hebben in dit leven, iets wat we anders zouden kunnen doen. En met dat in gedachten, met een gevoel van intense spijt, prostreerden we naar de 35 Medicijn Boeddha’s. De prostraties zijn bedoeld om je ‘body’, ‘speech’ en ‘mind’ te ontdoen van karmische onzuiverheden, met name van trots. Wat je doet is met je handen een ‘mudra’ maken, je vingertoppen en palm van je handen tegen elkaar aan en je duimen iets naar binnen gericht en je plaatst ze achtereenvolgens op de kruin van je hoofd (body), je keel (speech) en je hart (mind). Vervolgens zet je je handen op de grond en laat je je lichaam op de grond vallen en ga je languit op de vloer liggen, je slaat je handen terug tot boven je hoofd om ze weer op de grond te laten vallen, waarna je jezelf opdrukt en weer rechtop komt te staan. En dit herhaal je keer op keer op keer op keer… Don gaf in het begin van de cursus aan dat als het niet goed voelde, je niet aan de prostraties mee hoefde te doen. Dus je begrijpt wel dat niet alle 250 mensen er om half 6 ’s ochtends al waren. Maar had ik bedacht, als je het niet eerst probeert, dan weet je ook niet of het iets voor je is… Al was het wel verleidelijk om een uurtje langer in bed te blijven liggen! Maar ik heb gewoon meteen meegedaan aan de prostraties en ik vond het wel bevrijdend om elke dag een half uurtje terug te kijken op dingen die je verkeerd hebt gedaan en jezelf te beloven dit anders te doen. Nou geloof ik niet zo in het hele purificatie proces, maar als het wel zo is dan is dat natuurlijk mooi meegenomen! Een paar van de gedachten die ik zoal had tijdens de prostraties zal ik met jullie delen:
* Wegvagen van mijn ego, minder arrogant zijn, mezelf niet boven een ander te plaatsen en denken dat ik altijd gelijk heb. In plaats daarvan op zoek te gaan naar de gelijkheid van iedereen en in te zien dat mijn eigen conceptuele gedachten niet juist zijn en mensen probeer in te zien voor wie ze echt zijn en naar ze te kijken met compassie en liefde.
* Spijt van het pesten van mensen.
* Spijt van mijn ignorante houding ten opzichte van de dierlijke voedingsindustrie, als dierenarts weet ik zelf heel goed wat voor leed erin schuil gaat. Ik wil niet zeggen dat ik nu 100% vegetariër moet worden, maar ik moet ook mijn kop er niet voor in het zand steken en bewuster met dierlijke producten omgaan.
* Reflectie op mijn ongeduld: het heeft te maken met een gebrek aan compassie en begrip. Als ik meer compassie genereer dan zal ik meer geduld krijgen. Mijn ongeduld veroorzaakt in mezelf een onprettig gevoel en daardoor word ik onuitstaanbaar voor anderen; ze kunnen zich dan gekwetst en onbegrepen voelen. Verder zit er voor een deel ‘attachment’ in, want ik hou graag vast aan mijn eigen ideeën en hoe ik vind dat dingen moeten gaan. En daar ligt dan ook weer een stukje trots in, want mijn manier is natuurlijk de beste manier.
* Wegvagen van mijn trots. Het staat mijn open-mindedness in de weg, heeft invloed op mijn communicatie en maakt me koppig. Ik doe hiermee anderen pijn en doe ze tekort.
* Spijt van alle dingen die ik mee pik als ik dronken ben. Het zijn altijd onzinnige dingen en het is wel grappig, maar eigenlijk kan het natuurlijk echt niet!!

“The enemies such as hatred and craving, have neither arms nor legs, and are neither courageous nor wise
How then, have I been used like a slave by them?
For while they dwell within my mind, and at their pleasure they cause me harm
Yet I patiently endure them without anger
But this is an inappropriate and shameful time to be patient”

Het eten
Het ontbijt is elke dag ongeveer hetzelfde: cornflakes, soort pap, thee en soms brood met jam en/of pindakaas (meer een soort pindasaus). Moet zeggen dat dit elke dag prima smaakte. Met de lunch aten we warm en dit was eigenlijk de hoofdmaaltijd. Het bestond uit rijst en dan de keuze uit twee groentegerechten, linzensoep (Nepalese dahl), salade/rauwkost en afwisselend papadums, brood, gebakken aardappels, gefrituurde bloemkool en om de dag ongeveer wat fruit. En dan ’s avonds kregen we meestal een soep met brood en boter/jam/pindakaas. Al met al was het meeste erg smakelijk en ik moest mezelf na de eerste paar dagen echt gaan rantsoeneren. Je wilt alles eigenlijk proeven, maar dan eet je zoveel… En dat terwijl je bijna de hele dag stilzit op een kussen. Niet nodig dus! Alles was natuurlijk vegetarisch en ik had eigenlijk verwacht het vlees heel erg te gaan missen. Dat was dus totaal niet het geval! Wel moesten mijn darmen even wennen aan dit nieuwe dieet, het leidde tot een borrelende buik en wat gassige uitspattingen ;)

Ook kwam ik de eerste dag erachter dat we op het einde van de cursus deel zouden nemen aan de ‘8 Mahayana Precepts’. Wat praktisch inhield dat we maar 1 maaltijd per dag kregen. Slik! Dit had ik niet op internet gelezen… Ik was echt bang dat ik zou sterven van de honger. Toch ben ik heel dankbaar dat ik hieraan mee heb mogen doen. Ik heb geleerd dat ik heel goed met maar 1 maaltijd per dag kan en dat honger of ‘cravings’ vooral een mentaal aspect hebben en niet zozeer een fysiek fenomeen zijn. Voordat de 10 dagen van de precepts begonnen, besloot ik om samen met een paar vriendinnen 2 dagen geheel te vasten. Charlotte vast elke maand een geheel weekend om haar systeem te ‘rebooten’, zoals ze zelf zegt. Ik had nog nooit gevast, laat staan 2 hele dagen… Maar ik zag het als een mooie uitdaging en misschien zou het de overgang wel vergemakkelijken; niet van 3 maaltijden naar 1, maar van 0 naar 1. En inderdaad die ene maaltijd per dag was een feest! En het vasten was niet zo zwaar als ik had gedacht. Als ik besluit 2 dagen niet te eten, dan doe ik dat gewoon. Ik heb niet de hele tijd gedachten van ‘ohh wat zou een stuk chocolade nu toch lekker zijn’ of ‘ik ga dood van de honger’. Als ik een fysiek gevoel van honger kreeg, dan dronk ik gewoon veel water of thee en daarmee ging het honger gevoel weg. Helaas heb ik wel gemerkt dat ik best wel suiker-verslaafd ben. Ik werd me toch een partij slap en chagrijnig, had geen zin om mee te doen aan gesprekken, kon me slecht concentreren… Totdat ik weer een kop thee nam met flink wat suiker. Wat knapt een mens daarvan op haha! Ik had dus gewoon ontwenningsverschijnselen en heb me er geheel aan toegegeven. Afkicken van suiker was niet de doelstelling ;)

8 Mahayana Precepts
Om nog even terug te komen op de precepts, want deze gaan niet alleen over maar 1 keer per dag eten. De precepts of geloften neem je voor 24 uur en het doel is om mindful te zijn over de Mahayana motivatie: je neemt deze geloften om alle ‘sentient beings’ naar verlichting te leiden. In de Mahayana traditie ben je niet alleen op zoek naar verlichting voor jezelf, maar nadat je dit hebt bereikt zul je je inzetten om vervolgens iedereen naar verlichting te leiden. De voordelen in het nemen van de precepts zijn: je verkrijgt ‘merits’, je mind is vredig en kalm, je leert je slechte gewoonten te controleren, je leert beter met andere om te gaan en verder krijg je goede wedergeboortes, je bent beschermt van kwaad en de plek waar je woont wordt vredig en voorspoedig en in de toekomst zul je weer in contact komen met de leer van de Boeddha. Goed…daar geloof ik dus, ook na een maand in het klooster, niet helemaal in. Maar wel vond ik het goed en nuttig om elke even stil te staan, geloften af te leggen en dankbaar te zijn voor wat we hebben. Ook was het een mooie training in mindfulness, want je gaat dus echt op je gewoonten letten en bent jezelf een soort van opnieuw aan het programmeren.

Elke ochtend gedurende 10 dagen waren we om 05.30 in de gompa (de prostraties werden verplaats naar 05.00 en hier hielden deze voor mij op…) en maakten we samen de volgende gelofte:

“From now on I shall not kill, steal others’ possessions, engage in sexual activity, or speak false words.
I shall avoid intoxicants, from which many mistakes arise.
I shall not sit on large, high, or expensive beds.
I shall not eat food at the wrong times.
I shall avoid singing, dancing, and playing music,
And I shall not wear perfumes, garlands, or ornaments.
Just as the arhats have avoided wrong actions, such as taking the lives of others, so shall I avoid wrong actions such as taking the lives of others.
May I quickly attain enlightenment, and may the living beings who are experiencing the various sufferings be released from the ocean of cyclic existence.”

Verder werden er nog andere gebeden samen opgezegd en mantra's gezongen. Het mooiste moment voor mij was de afsluiting, waarbij je iedereen op de wereld het beste toewenst en hoopt dat iedereen er voor elkaar zal zijn.

“May all beings everywhere
Plagued by sufferings of body and mind,
Obtain an ocean of happiness and joy
By virtue of my merits.

May no living creature suffer,
Commit evil or ever fall ill.
May no one be afraid or belittled,
With a mind weighed down by depression.

May the blind see forms,
And the deaf hear sounds.
May those whose bodies are worn with toil
Be restored on finding repose.

May the naked find clothing,
The hungry find food;
May the thirsty find water
And delicious drinks.

May the poor find wealth,
Those weak with sorrow find joy;
May the forlorn find hope,
Constant happiness and prosperity.

May there be timely rains
And bountiful harvests;
May all medicines be effective
And wholesome prayers bear fruit.

May all who are sick and ill
Quickly be freed from their ailments.
Whatever diseases there are in the world,
May they never occur again.

May the frightened cease to be afraid
And those bound be freed
May the powerless find power
And may people think of benefiting each other.”

Meditaties
Ik merkte dat ik geduurde de maand echt wel beter werd in het mediteren en er ook steeds meer van kon genieten. Mijn rug en schouders deden minder pijn en ik kon me vaker langer concentreren. Geen volle 5 minuten hoor, maar er zat vooruitgang in en dat was plezierig om te zien. Het meeste genoot ik van de analytische meditaties en de plekken die je dan in jezelf ontdekt. Gedurende de maand gingen de meditaties over wat voor persoon je graag zou willen zijn, onderzocht je boosheid, attachment en ignorantie en gingen we in op de onderwerpen die tijdens de lessen voorbij kwamen: de mind en zijn functies, guru devotie, impertinentie, de dood en het proces van het sterven, equanimity, karma, wedergeboorte, de verschillende ‘realms’, de ‘self cherishing mind’, wie is de ‘ik’ en als klapper op de vuurpijl ‘emptiness’. De mooiste meditatie was voor mij de tonglen meditatie; in deze meditatie, visualiseert de beoefenaar het lijden van iemand anders om deze vervolgens in te ademen. Bij de uitademing wordt geluk of liefde gevisualiseerd en teruggegeven aan de ander. We moesten ons iemand inbeelden die ons dierbaar was en ik koos voor mijn lieve zusje Raquel. Vervolgens moesten we ons inbeelden dat er een zwarte steen ter hoogte van ons hart zat, symboliserend voor onze ‘self cherishing mind’. Ik visualiseerde al het lijden en verdriet van Raquel en ademde dit in als zwarte rook, totdat het de zwarte steen helemaal bedekte. Don had uitgelegd dat dit een eng proces kon zijn en veel weerstand kon oproepen. In de tweede fase van de meditatie visualiseer je dat er op de plek waar de zwarte steen zat, nu een mooie ‘wish fulfilling jewel’ zit, die helder wit licht uitstraalt. Met je hele ‘being’ ga je al je liefde en geluk teruggeven. Langzaam ademende ik mijn helder witte licht van liefde en geluk uit naar Raquel totdat zij er helemaal mee gevuld was. Bij mijn laatste uitademing gaf ik haar alle mooie herinneringen van papa en droeg ik al haar pijn en verdriet. In mijn dagboek heb ik geschreven: “het was een heftige emotionele meditatie en de tranen liepen over mijn wangen. Ik voelde geen angst of weerstand zoals Don had gezegd, ik zou willen dat het echt zo was”.

“Tomorrow and death, which will come first is not sure”

Yoga
De eerste week liep ik vaak rondjes om de gompa, zocht een plekje om me te kunnen opdrukken en had een steen gevonden om wat biceps oefeningen mee te doen. De hele dag op dat kussen zitten was killing voor mijn lijf en deed dus mijn best om op deze manier een beetje in beweging te blijven. Gelukkig kwam er al snel een betere oplossing! Mijn lieve kamergenoot Christie was net yoga lerares geworden en wilde graag les geven. Dus elke dag na de lunch stonden we met een groepje op het dak van de eetzaal op onze yoga matjes. Het was heerlijk! Er waren een heleboel yoga leraren aanwezig en dus werd Christie weleens afgelost en kregen we les van iemand anders. Leuk om al die verschillende technieken te zien en energieën te voelen. Ik was heel erg dankbaar voor deze vorm van ontspanning!

Dharma-breaks
Tijdens de cursus had je de stilte momenten en er wordt je ook geleerd om alleen over zinnige dingen te praten, niet te roddelen en niet te oordelen. En dat is natuurlijk allemaal heel goed en zeker iets om op te letten in het dagelijks leven. Maar af en toe verbraken we deze gebruiken en zeiden we tegen elkaar dat we even een ‘dharma-break’ hadden om vervolgens te kletsen wanneer het niet mocht of even ongegeneerd te roddelen of gewoon dikke lol te hebben. Zo werd er een keer bij volle maan op het dak gedanst en gezongen, wat uit den boze was. Kwamen regelmatig wat meiden en James bij ons op de kamer kletsen, terwijl het stil moest zijn. En hebben we zeker op het einde van de maand hier en daar wel eens wat lessen geskipt en zelfs een keer een film gekeken op onze kamer. Later kreeg ik dan ook te horen dat onze kamer ook wel de ‘party room’ werd genoemd… Oepsie! Ook hebben we wel eens op onze donder gehad van een strenge non, omdat we weer aan het kletsen waren. De eerste twee weken waren we allemaal heel serieus, maar na de komst van Lama Zopa Rinpoche en de onderbrekingen van de cursus door de excursies was de concentratie wat verder te zoeken.

De lessen en Lama Zopa Rinpoche
Over het algemeen werden de lessen gegeven door een Amerikaanse leraar, Don. Maar halverwege de cursus (normaal op het einde), kwam Lama Zopa ons 10 dagen les geven. De dag dat hij aankwam, waren de monniken druk bezig om alles klaar te maken voor zijn ontvangst: spandoeken werden opgehangen en de grond werd beschilderd met boeddhistische afbeeldingen en de woorden ‘welcome home’. In de avond kwam hij aan en stonden we met zijn alle in een rij met een kata (witte sjaal) in onze handen. Met een hoop herrie van trommels en toeters werd Lama Zopa verwelkomt en hij ging iedereen persoonlijk af en plaatste de kata om onze nek. Veel mensen waren geraakt door zijn komst, zoals sommige mensen ook hebben als ze de Dalai Lama ontmoeten. Maar ik had dit natuurlijk weer niet… Was ik te nuchter, stond ik er niet voor open? Of is het er gewoon niet? Kan ook toch! Afijn… De volgende dag kregen we onze eerst les en ik vond het een verschrikking! De beste man is bijna niet te verstaan, hij mompelt wat, lijkt soms in slaap te vallen en dan ineens schreeuwt hij weer. Gelukkig was er een projectiescherm en een non deed erg haar best om alles wat hij eruit gooide, zo snel mogelijk te typen zodat wij konden mee lezen wat hij nou eigenlijk zei. Zonder haar was het bijna onmogelijk om hem te volgen. Met alle respect, maar het was net de Trollenkoning van de Efteling… Ook viel het me tegen dat hij weinig inhoudelijk op de lesstof inging, hij was veel drukker met verhaaltjes te vertellen over allerlei monniken die hij kende. Bij het eten was iedereen lyrisch over de les en ik zat daar met mijn ongenoegen. Kennelijk had ik me er heel iets anders bij voorgesteld. Nog meer werk aan de winkel dus, want Lama Zopa en de manier waarop hij lesgeeft zouden niet gaan veranderen, mijn houding echter, daar kon ik wat aan doen. De volgende dag ging ik met een andere houding de les in, ik zag hem meer als verhalen verteller. En voor zijn leeftijd is het wel erg knap dat hij nog les kan en wil geven, hij legt zijn ziel en zaligheid in zijn lessen en met alle compassie van de wereld wil hij ons iets leren. Hij leeft ervoor om alle levende wezens uit hun lijden te verlossen. Hoe kan ik zo negatief over hem hebben gedacht? De les was niet veel anders dan de dag ervoor, hij was niet anders, maar mijn ervaring was wel 100% anders! Helaas heb ik dit gevoel niet de volle 10 dagen kunnen vasthouden en waren er momenten dat Lama Zopa me tot agressieve gedachten en boosheid dreef; als hij weer zo aan het mompelen was, als hij weer schreeuwde dat we allemaal dood gaan, als hij het weer over die ene monnik had of over hoe goed het is als we rondjes om een stupa lopen en bakjes water neerzetten in de ochtend. Knettergek werd ik er soms van! Misschien deed hij het wel express om me mijn lesje geduld te geven, daar kwam ik toch voor?! Nou dat heb ik dus goed kunnen oefenen, dat geduldig zijn. Als hij me weer eens tot waanzin dreef pakte ik mijn mala erbij en ging ik in mijn hoofd het mantra ‘om mani padje hum’ herhalen en mediteren tot ik rustiger was, of ik sloot me af en ging in mijn boek lezen. Al met al ben ik zeer dankbaar voor alles wat ik van Lama Zopa heb mogen leren, al was het niet altijd even leuk of makkelijk. Het is een mooie man met een puur hart en een echte dierenliefhebber. Niks dan respect voor hem, ondanks al mijn frustraties.

“The one law that never changes is that all things change”

Excursies en speciale vieringen
De dagelijkse routine werd zo af en toe onderbroken. Zo gaan we een dag de stupa van Bodhnath bezoeken en daar met z’n alle mantra’s opzeggen. Even terug naar het klooster voor de lunch en in de middag met de bus naar de stupa van Swayambunath, waar we de kora om de stupa gaan lopen. We krijgen rijst mee om uit te strooien en de apen snoepen er flink van. Aan het einde gaan we nog een nonnenklooster in en ook daar zeggen we samen mantra’s op. De volgende dag is de ‘long life puja’ voor Lama Zopa en tevens dag 2 van mijn vasten. Het is een lange dag, de hele gompa zit vol met monniken en nonnen en ook mensen van buitenaf komen speciaal voor de puja naar het klooster. Er word veel gebeden en veel is in het Tibetaans, we mogen op een gegeven moment met een kata langs Lama Zopa lopen die ons vervolgens zegent en we krijgen een touwtje wat we om onze nek of arm kunnen knopen. Er zijn vele rituelen, zo worden er allerlei tangka’s en andere relikwieën gezegend door Lama Zopa. Om dat allemaal naar voren te dragen hadden ze vrijwilligers nodig en ik word gevraagd om mee te helpen. Weet niet of ik nu juist de geschikte persoon ervoor ben, maar natuurlijk help ik wel mee. Het is een mooie viering, maar na een paar uur heb ik er wel genoeg van en glip de gompa uit en ga met mijn vermoeide lijf (van het niet eten), buiten te genieten van de rust en van de warme zonnestralen. Na de lunch worden er verschillende dansen buiten opgevoerd en dit is wel weer leuk om te zien. Door al die uitstapjes wordt de rust en de routine in het klooster ernstig verstoord, iedereen is er eigenlijk een beetje door van slag en komt moeilijk terug in de normale routine. Het stil zijn is vanaf dan echt zo goed als over, niemand houdt zich er meer aan… Normaal vinden deze dagen dus aan het einde van de cursus plaats, wat er een mooi moment voor is, maar nu kwam Lama Zopa dus al halverwege. Ook hebben we een paar dagen later in de avond nog een lichtjesceremonie voor ter gelegenheid van Lama Tsong Khapa dag. Er is een processie van monniken rondom de stupa’s en ze dragen allemaal kaarsjes bij zich en zetten die rondom de stupa’s neer. Super mooi om te zien! Verder werd er eerder die week in de Tantric College een zandmandala gebouwd en was er een speciale ceremonie om deze weer weg te vagen, ik en een paar andere spijbelaars hebben de les van Don geskipt en zijn bij deze ceremonie aanwezig geweest wat ook heel bijzonder was.

Discussiegroep
Elke dag kwamen we een uurtje samen met onze discussiegroep en kregen van onze discussieleidster 3 vragen om over te discussiëren. De vragen waren door Don opgesteld en gingen natuurlijk altijd over de lesstof die we eerder hadden besproken. De groep bestond uit 10 personen en dan kun je je wel voorstellen dat het wel eens kan botsen… De meeste groepen waren vredelievend en het vaak met elkaar eens, in onze groep ging het er wel eens heftiger aan toe. Zo zat er een dame uit Frankrijk, Laurence, die haar verlichting in het boeddhisme had gevonden en alles meteen maar aannam. En zo had je mij, maar ook James en Christie, die nog veel onderzoekender waren en dus veel meer vraagtekens plaatste bij alles wat we te horen kregen. Laurence was bepaald niet op haar mondje gevallen en had een heel dominant karakter, ze liet weinig ruimte voor meningen van anderen. Ik vond de discussiegroep heel nuttig en wilde graag mijn vragen en twijfels bespreken en dat deed ik dus ook. Met als gevolg dat Laurence en ik nogal eens in de clinch lagen. Niet dat we ruzie hadden, maar we stonden wel vaak lijnrecht tegenover elkaar. Dit heeft me ook weer veel geleerd, ik heb me open gesteld voor haar meningen en ideeën, ben meer gaan luisteren dan praten en heb haar de overwinning van de discussie regelmatig gegund. Ik merkte eigenlijk in de discussiegroep dat de mind-training dus echt al begon aan te slaan bij mezelf. Ik zag haar niet als vijand, maar meer als gelijke. En voelde compassie voor haar. Ik zal niet zeggen dat ik me niet aan haar stoorde of haar af en toe wel kon uitkotsen, maar ik kon veel beter met haar omgaan nu. Helaas was ik niet de enige die het moeilijk met haar had, de hele groep stuitte op weerstand. Zo konden we er allemaal iets van leren denk ik dan maar! Gelukkig hadden we ook wel veel lol samen hoor! Vaak nam er iemand wel koekjes mee of chocolade en we hebben zelfs nog een rap samen gemaakt! Ook heb ik genoten van Namdrol, de Braziliaanse non. Wij waren de enige met een non als discussieleider, de rest van de groepen hadden gewoon een deelnemer uit de cursus die de cursus eerder al had gevolgd. Namdrol deelde haar ideeën met ons en haar persoonlijkheid is geweldig! Ik heb veel mogen leren van deze prachtige vrouw!

Laatste dag
Om Don te bedanken werd er door een stel creatievelingen een grote kaart gemaakt en er werd een lied uitgedeeld dat we met z’n alle zouden zingen. Na zijn afsluitende woorden en dankbetuiging aan ons, werd de muziek aangezet en zong iedereen uit volle borst mee. Het was prachtig om de liefde en saamhorigheid te voelen in de groep, iets wat ik eerder niet zo sterk gevoeld had. Don was tot tranen geroerd en enorm dankbaar. Na de afsluitende picknick lunch in het zonnetje buiten, waren er nog een paar mensen die een gedicht of een lied gingen voordragen. Vooral het gedicht van Liza heeft me enorm geraakt en ik zat dan ook flink te janken.

“The Journey

I found trust where insecurity was
I found heart where mind was
I found an inner voice where silence was
I found passion where emptiness was

I found taste where time was
I found me in the back row and others in the front
I found power I never knew I had

I cultivated the art of conversation with myself
And discovered the wish to empower others
I found generosity when I needed it
I found the joy to give where I used to hold on
I found a view to look at instead of Instagram
I found the sunset and the sunrise where tiredness and laziness used to sit

I found out to welcome my problems
I found out to listen to my body and get some sleep, some food and some sport, so it can take me wherever I want to
I found animals to be my mothers
I found the mornings to be my source of inspiration
I found negativity is resistance

I found dedication where stimulation was before
I found distraction and a way to see trough
I food a lot of sweets but also it’s not the release I ought it to be
I found everything changes and I have the ability to change everything
I found out time is the bell and whenever you feel you are ready

I found myself meditating when I finally let go
And I found this raw spot inside of me that takes in suffering and releases the white of the mornings
I found darkness in front of me and behind and a spotlight just where I put my next step
I found every moment is the best end every moment is the worst and that it’s the same thing

I found out to listen where I used to talk
I found my rituals
I found nature grounds me, wind touches me, water softens me, fire awakens me, earth holds me
I found concentration clarifies me
I found wisdom within me

I found change comes when it wants to come
I found dedication is where you want to go
I found karma is all around and good things come to those who do good
I found life is not all about me

I found death is on his way and introduced myself to him
Tomorrow I’m going to die”

Conclusie
Al met al was het een prachtige maand die ik nooit zal vergeten. Ik heb bijzondere en lieve mensen ontmoet, ik ben een maand vegetariër geweest, ben moe geweest en emotioneel uitgeput, heb yoga beoefend, heb geleerd wie er belangrijk voor me zijn, heb rust in mezelf ontdekt en kan ervan genieten nu, heb boeken gelezen, probeerde mindful te zijn, heb weerstand ervaren, ben geraakt in mijn hart, kijk anders naar emoties, heb veel gelachen en plezier gehad, ben mezelf gebleven en ben vooral dankbaar! Het was een bijzondere leerzame ervaring. Leerzaam om de tijd te nemen en kritisch naar jezelf te kijken, naar andere ideeën te luisteren en andere invalshoeken te zien. Ik zou het iedereen aanraden om zo af en toe eens op een retraite te gaan, weg van de drukke wereld en de maatschappij die van alles van ons verwacht, weg van de neppe digitale wereld waarin we denken te leven. Terug naar jezelf, je roots, je fundatie. Terug naar liefde en compassie. Maar om daar te komen moet je waarschijnlijk wel door een bagger shit heen werken. But don’t worry, the gift is greater than the sacrifice!

Liefs, Carmen